Ngày chôn cất chồng tôi, trời đổ cơn mưa lất phất, như thể ông trời cũng tiễn biệt một con người hiền lành, tử tế. Chiếc ô đen nhỏ chao nhẹ trong gió chẳng đủ che đi nỗi trống trải đang loang ra trong lòng tôi. Tôi run run cầm nén nhang, nhìn xuống nấm mộ đất còn mềm, chưa kịp khô. Người bạn đời gần bốn mươi năm – người cùng tôi đi qua bao giông gió – giờ chỉ còn lại một mô đất lạnh lẽo.

Sau đám tang, tôi không có cơ hội ngồi lại để khóc cho thỏa nỗi mất mát ấy. Tuấn – con trai cả, cũng là người chồng tôi tin tưởng nhất – nhanh chóng giữ lấy chùm chìa khóa nhà. Tôi nhớ rất rõ, vài năm trước, khi ông còn khỏe mạnh, ông bảo:

— “Mình già rồi, thôi để nhà đất sang tên cho con. Đứng tên nó, sau này nó mới có trách nhiệm.”

Tôi không phản đối. Đời làm cha mẹ, nào ai không muốn trao cho con thứ tốt nhất? Vậy là giấy tờ, sổ đỏ đều đứng tên Tuấn.

Đến ngày thứ bảy sau tang lễ, Tuấn bảo muốn đưa tôi ra ngoài dạo cho khuây khỏa. Tôi tin nó… cho đến khi chiếc xe dừng ở rìa thị trấn, nơi chỉ toàn bãi đất trống và vài căn chòi lụp xụp. Tuấn quay sang, giọng lạnh tanh:

— “Đây là chỗ mẹ xuống. Con với vợ con không lo nổi mẹ nữa. Từ nay mẹ tự lo đi.”

Tôi sững người. Tai ù đi, mắt tối sầm. Tôi nghĩ chắc mình nghe nhầm. Nhưng ánh mắt nó cương quyết, như thể chỉ chờ tôi bước xuống để phóng đi thật nhanh. Tôi đứng lặng bên vệ đường, trong tay chỉ là một túi vải cũ đựng mấy bộ quần áo. Ngôi nhà tôi từng chăm chút, từng gom góp từng viên gạch cùng chồng suốt mấy chục năm… giờ không còn là của tôi nữa.

Người ta nói “mất chồng thì còn con”, nhưng đến lúc ấy, tôi hiểu: có những đứa con, có cũng như không.

Nhưng điều Tuấn không biết là: tôi không hề tay trắng. Hơn hai mươi năm trước, khi hai vợ chồng dành dụm từng chút một, chúng tôi đã gửi vào ngân hàng một cuốn sổ tiết kiệm. Đến nay, con số trong đó hơn 10 tỷ đồng. Chúng tôi giữ kín, không để ai biết. Chồng tôi từng dặn:

— “Người ta chỉ tốt với mình khi mình còn thứ gì để họ nể.”

Hôm đó, tôi quyết định im lặng. Không giải thích, không van nài. Tôi muốn xem cuộc đời – và chính đứa con tôi dưỡng nuôi – đối xử với tôi thế nào khi nghĩ rằng tôi chẳng còn gì.

Những ngày đầu, tôi ngồi tạm ở quán nước ven đường. Bà chủ thương tình, mời chén trà nóng. Nghe tôi kể chồng mất, con bỏ, bà chỉ thở dài:

— “Thời nay lắm cảnh vậy lắm cô ạ. Con cái giờ coi tiền hơn tình.”

Tôi thuê một căn phòng trọ nhỏ, dùng tiền lãi rút từ cuốn sổ bí mật. Tôi sống thật giản dị, áo quần cũ, bữa ăn đạm bạc, không để ai nghi ngờ.

Đêm đến, tôi nằm trên chiếc giường tre ọp ẹp, nghe tiếng gió quật vào cửa mà lòng nghẹn lại. Tôi nhớ căn nhà cũ, nhớ tiếng quạt gỗ quay lạch cạch mỗi trưa hè, nhớ bát chè xanh chồng tôi hay pha. Nhưng rồi tôi tự nhủ: “Còn sống nghĩa là còn phải bước tiếp.”

Ban ngày, tôi xin phụ bán ngoài chợ. Rửa rau, bưng bê, nhặt hành… việc gì cũng làm. Mọi người gọi tôi là “bà Hạnh hiền lành”. Họ đâu biết cứ mỗi tối về phòng, tôi đều mở cuốn sổ ra nhìn rồi lại cất thật kỹ. Nó giống như sợi dây níu tôi đứng vững giữa cuộc đời lạnh lẽo.

Một hôm, tôi gặp lại bà Thoa – bạn thân từ thuở còn con gái. Bà ngạc nhiên khi thấy tôi sống trong xóm trọ. Tôi chỉ nói rằng chồng mất, cuộc sống khó khăn. Bà thương tình kéo tôi về quán ăn của gia đình bà, cho tôi chỗ làm, chỗ ngủ, bữa cơm nóng. Tôi biết ơn lắm, nhưng vẫn cẩn thận giữ kín bí mật.

Trong khi đó, tin về Tuấn vẫn len lỏi về tai tôi. Nó sống trong căn nhà rộng rãi, xe mới mua, nhưng nợ nần cờ bạc ngày một nhiều. Có người nói nó đã mang sổ đỏ đi cắm. Tôi nghe mà lòng đau như cắt. Nhưng gọi về để làm gì? Nó đã chọn buông tay mẹ mình trước.

Một chiều đang quét sân quán, có người đàn ông ăn mặc bảnh bao tìm đến. Tôi nhận ra hắn là bạn nhậu của Tuấn. Hắn hỏi tôi, giọng gấp gáp:

— “Bà là mẹ thằng Tuấn? Nó đang nợ tụi tôi cả tỷ. Giờ nó trốn rồi. Bà còn thương thì lo mà cứu nó.”

Tôi chỉ cười buồn:

— “Tôi nghèo đến mức bị con bỏ. Cứu gì nổi ai nữa.”

Hắn bỏ đi, để lại trong tôi nỗi trĩu nặng không tên.

Vài tháng sau, Tuấn tìm được tôi. Nó gầy rộc, hai mắt hõm sâu, dáng đi xiêu vẹo. Vừa gặp, nó quỳ xuống, khóc như đứa trẻ:

— “Mẹ ơi, con hối hận rồi… Xin mẹ cứu con một lần. Nếu không, vợ con con cũng tiêu rồi…”

Tôi nhìn nó, tim như bị ai xé ra. Bao tủi hờn, bao đêm lạnh lẽo nằm nhớ lại cái ngày nó bỏ tôi bên vệ đường… tất cả cuộn lên. Nhưng rồi tôi lại nhớ lời chồng trước khi mất:

— “Dù thế nào, nó cũng là máu thịt mình.”

Tôi lặng người rất lâu. Sau đó bước vào phòng, lấy từ trong chiếc áo lót cũ cuốn sổ tiết kiệm 10 tỷ đồng – bí mật mà tôi giữ suốt những năm tháng qua.

Tôi đặt cuốn sổ trước mặt nó, ánh mắt bình thản nhưng lạnh lùng:

— “Đây là tiền cha mẹ chắt chiu cả đời. Ta giấu vì sợ tụi con không biết quý trọng. Nếu ta đưa cho con hôm nó còn đủ đầy, chắc giờ chẳng còn gì.”

Tuấn run rẩy. Tôi tiếp:

— “Đây là lần cuối cùng ta giúp. Nếu con còn dẫm lên tình mẹ thêm một lần nữa… thì dù có bao nhiêu tiền, con cũng chẳng bao giờ ngẩng mặt làm người được.”

Nó òa khóc. Nước mắt rơi ướt cả hai tay tôi.

Tôi không biết sau này nó có thay đổi thật hay không. Nhưng tôi biết mình đã làm trọn bổn phận của một người mẹ – người luôn sẵn lòng hy sinh, kể cả khi đã bị tổn thương đến mức chẳng còn muốn tin vào ai nữa.

Và cuốn sổ 10 tỷ – bí mật lớn nhất đời tôi – cuối cùng cũng mở ra, đúng lúc cần thiết nhất.

Tuấn ôm cuốn sổ vào ngực, khóc như muốn rơi cả hơi thở. Nhưng tôi không khóc. Nước mắt của tôi đã cạn từ ngày nó đẩy tôi xuống vệ đường.

Tôi chỉ nhẹ nhàng nói, giọng khàn đặc vì những nỗi đau đã ngấm thành đá:

— “Tuấn à… Con biết vì sao cha con giữ cuốn sổ này đến cuối đời không? Vì ông muốn các con hiểu rằng tài sản lớn nhất không phải là đất đai, tiền bạc… mà là đạo làm người. Nhà có thể bán, tiền có thể mất, nhưng tình nghĩa cha mẹ thì đừng bao giờ để đứt.”

Nó ngước nhìn tôi, đôi mắt đỏ hoe.

Tôi tiếp lời, chậm rãi mà chắc nịch:

— “Con có thể đứng lên sau thất bại, có thể trả nợ, gây dựng lại cuộc đời. Nhưng nếu một đứa con đánh mất lòng hiếu thảo… thì cả đời này cũng khó mà sống thanh thản. Cha mẹ không cần con trả ơn. Chỉ cần con biết trân trọng khi chúng ta còn có nhau.”

Ngoài hiên, trời vẫn âm u như buổi sáng chôn cất chồng tôi, nhưng trong lòng tôi không còn rét buốt nữa. Tôi đã tha cho con, cũng là tha cho trái tim mình.

Hôm đó, trước khi rời đi, tôi đặt tay lên vai Tuấn:

— “Ta giúp con lần cuối, không phải vì tiền có thể giải quyết mọi chuyện, mà vì ta muốn con hiểu: cha mẹ có thể nghèo, có thể già, có thể yếu… nhưng tình thương dành cho con là thứ không ai đánh đổi được.”

Nó cúi đầu, nấc nghẹn.

Tôi quay vào phòng, khép cánh cửa đã mòn bản lề. Lòng tôi bỗng nhẹ như thoát được một gánh nặng không tên. Và tôi thầm mong… cú ngã này sẽ khiến con tôi trưởng thành thật sự.

Đối với những ai đã làm cha mẹ, hi sinh chưa bao giờ là điều gì to tát. Nhưng với những ai làm con, xin đừng để đến khi mất đi rồi… mới nhận ra mình chưa kịp yêu thương.

Bởi cha mẹ không cần điều vĩ đại.

Cha mẹ chỉ cần con cái biết một chữ “hiếu”.

Chỉ một chữ ấy thôi, cũng đủ làm ấm cả phần đời còn lại.