Tía tô là một trong những loại cây gia vị phổ biến nhất trong căn bếp của người Việt. Gần như gia đình nào cũng có ít nhất một chậu tía tô, bởi nó không chỉ giúp món ăn thêm thơm ngon, mà còn là vị thuốc quý trong dân gian.
Tía tô có hai loại chính: loại lá xanh và loại lá tím. Cả hai đều có mùi thơm đặc trưng, vị hơi cay nồng, thường được dùng để ăn sống, nấu cháo giải cảm, hoặc làm nước uống giúp thanh lọc cơ thể. Trong Đông y, lá tía tô được xem là “vị thuốc lành tính” có tác dụng giải cảm, hạ sốt, trị ho, trị mụn nhọt, mẩn ngứa, đồng thời giúp giảm cân, đẹp da và hỗ trợ tiêu hóa.
Lá tía tô rất giàu chất chống oxy hóa, tinh dầu và các hợp chất chống viêm tự nhiên. Chính nhờ đó mà nó giúp cơ thể chống lại nhiều bệnh lý nhẹ, cải thiện làn da, tăng sức đề kháng. Tuy nhiên, không phải ai cũng nên uống nước lá tía tô – nếu dùng sai cách hoặc dùng quá nhiều, loại lá tưởng chừng vô hại này lại có thể gây hại cho sức khỏe.
Nhóm người tuyệt đối không nên uống nước lá tía tô
Người có biểu hiện “nóng trong”
Theo Đông y, tía tô có tính ấm. Những người thường xuyên bị nhiệt miệng, mụn nhọt, nổi mề đay, đau họng hay táo bón nên hạn chế dùng. Nếu uống nước lá tía tô thường xuyên, tình trạng “nhiệt” trong cơ thể sẽ nặng hơn, khiến mụn mọc nhiều, da xỉn màu, miệng khô rát.
Người bị cao huyết áp
Lá tía tô có khả năng làm tăng huyết áp tạm thời do tính ấm và hoạt chất kích thích tuần hoàn. Với người bị cao huyết áp, việc uống nước lá tía tô có thể khiến huyết áp tăng đột ngột, gây nguy cơ tai biến hoặc đột quỵ.
Người bị viêm loét dạ dày, tá tràng
Tinh dầu trong lá tía tô có thể kích thích niêm mạc dạ dày, khiến người bị viêm loét cảm thấy nóng rát, đầy hơi, khó chịu. Vì vậy, nhóm người này không nên uống nước tía tô hoặc chỉ nên dùng với lượng cực nhỏ trong món ăn đã nấu chín kỹ.
Người bị tiểu đường
Một số nghiên cứu cho thấy nước lá tía tô có thể ảnh hưởng đến đường huyết, làm tăng mức glucose trong máu. Với người bị tiểu đường hoặc tiền tiểu đường, việc sử dụng thường xuyên có thể gây mất kiểm soát đường huyết, dẫn đến các biến chứng nguy hiểm.
Phụ nữ có thai những tháng đầu thai kỳ
Phụ nữ mang thai có cơ địa đặc biệt nhạy cảm, mọi loại thực phẩm nạp vào đều ảnh hưởng đến mẹ và thai nhi. Vì cơ thể mẹ bầu vốn đã “ấm” hơn bình thường, nếu uống nước lá tía tô liên tục trong thời gian dài có thể làm tăng huyết áp, dẫn đến nguy hiểm cho thai kỳ.
Tuy nhiên, nếu chỉ dùng trong thời gian ngắn để giải cảm nhẹ (theo hướng dẫn của bác sĩ) thì vẫn an toàn. Mẹ bầu tuyệt đối không nên tự ý dùng như một loại nước uống hằng ngày.
Người dị ứng với tía tô
Dù hiếm gặp nhưng vẫn có người bị dị ứng với tinh dầu tía tô, gây mẩn ngứa, nổi đỏ, sưng môi hoặc khó thở. Nếu lần đầu sử dụng, bạn nên thử với một lượng nhỏ. Nếu không có phản ứng lạ sau 24 giờ thì mới nên dùng lâu dài.
Một vài lưu ý khi dùng lá tía tô
-
Không sử dụng lá héo, lá mốc hoặc mọc ở khu vực ô nhiễm, vì dễ nhiễm nấm và kim loại nặng.
-
Không nên uống quá nhiều trong ngày – chỉ nên dùng 1 ly nhỏ (100–150ml) nước lá tía tô tươi hoặc 1 nắm nhỏ lá tía tô sắc uống.
-
Nếu cơ thể có dấu hiệu nóng trong, nổi mụn, đau bụng hoặc đầy hơi, nên ngừng ngay.
-
Người dị ứng với thảo dược nên tránh hoàn toàn.
Tóm lại:
Tía tô là loại thảo dược quý, vừa là gia vị, vừa là thuốc, nhưng “thuốc bổ cũng thành thuốc độc nếu dùng sai cách”. Khi sử dụng, hãy luôn lắng nghe cơ thể mình và hỏi ý kiến bác sĩ nếu có bệnh nền. Dùng đúng liều, đúng người, tía tô sẽ là “người bạn” giúp bạn khỏe mạnh, da đẹp và tinh thần sảng khoái hơn mỗi ngày.
