Bác sĩ Dương Minh Tuấn – Khoa Nội tiết – Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai – chia sẻ rằng, ông thường xuyên gặp nhiều bệnh nhân đến khám với cùng một câu hỏi:
“Tôi không ăn dầu mỡ, chỉ ăn hoa quả, sao mỡ máu vẫn tăng?”
Một trường hợp điển hình là nam bệnh nhân mắc đái tháo đường kèm rối loạn mỡ máu. Ba tháng trước, các chỉ số sức khỏe của ông hoàn toàn ổn định. Thế nhưng, trong lần tái khám gần đây, kết quả xét nghiệm cho thấy cả đường huyết lẫn triglycerid (một dạng mỡ trong máu) đều tăng đột biến.
Sau khi khai thác kỹ thói quen ăn uống, bác sĩ phát hiện nguyên nhân đến từ việc bệnh nhân gần đây ăn rất nhiều loại trái cây ngọt theo mùa như vải, nhãn, na, với suy nghĩ “trái cây thì tốt cho sức khỏe”. Thực tế, đây lại là “cái bẫy ngọt ngào” khiến chỉ số mỡ máu và đường huyết đồng loạt tăng cao.
Vì sao kiêng dầu mỡ vẫn bị mỡ máu cao?
Theo bác sĩ Tuấn, nhiều người lầm tưởng rằng chỉ có chất béo mới làm tăng mỡ máu, trong khi đường – kể cả đường tự nhiên trong hoa quả – cũng là “thủ phạm” chính.
Khi cơ thể nạp vào quá nhiều đường đơn (từ bánh kẹo, nước ngọt hoặc trái cây ngọt), phần đường dư thừa sẽ được gan chuyển hóa thành acid béo và tổng hợp thành triglycerid. Sau đó, gan “đóng gói” triglycerid trong các hạt mỡ VLDL và đưa vào máu, khiến nồng độ mỡ máu tăng cao – một trong những nguyên nhân gây xơ vữa động mạch.
Đặc biệt, fructose – loại đường có trong vải, nhãn, na – có cơ chế “đi tắt” đến gan mà không cần insulin điều hòa. Khi hấp thụ nhiều fructose, gan nhanh chóng biến lượng dư thừa này thành triglycerid, khiến mỡ máu tăng vọt.
Chỉ 100g vải (8–10 quả) đã chứa 15–20g đường, gần tương đương nửa lon nước ngọt. Nhiều người thường ăn lượng gấp đôi hoặc gấp ba, khiến đường huyết và mỡ máu “bùng nổ” mà không hay biết.
Ăn trái cây thế nào để không gây tăng mỡ máu?
Bác sĩ Tuấn khẳng định, không cần kiêng hoàn toàn trái cây, nhưng người bệnh tiểu đường hoặc rối loạn mỡ máu phải ăn đúng cách và đúng lượng.
Một số khuyến nghị quan trọng:
-
Xem trái cây là nguồn tinh bột – đường: Cần tính toán lượng trái cây tương đương khẩu phần tinh bột trong bữa ăn, thay vì coi đó là món ăn vặt “vô hại”.
-
Ưu tiên các loại quả ít ngọt, nhiều chất xơ: như ổi, bưởi, táo, lê, thanh long, cam, quýt.
-
Kiểm soát khẩu phần: chỉ nên ăn 200–300g trái cây mỗi ngày, chia làm nhiều lần, tránh ăn tập trung hoặc ăn vào buổi tối muộn.
-
Theo dõi phản ứng cơ thể: mỗi người có mức dung nạp đường khác nhau, nên kiểm tra đường huyết sau khi ăn để biết loại quả và lượng phù hợp.
Kết luận
Theo bác sĩ Tuấn, “trái cây ngọt chính là đường, và đường dư sớm muộn cũng biến thành mỡ trong máu.”
Do đó, để kiểm soát hiệu quả các bệnh mạn tính như tiểu đường hay rối loạn mỡ máu, người bệnh cần tuân thủ thuốc điều trị kết hợp chế độ ăn uống khoa học, hạn chế lạm dụng trái cây ngọt. Nếu không, chính thói quen tưởng chừng lành mạnh này sẽ vô tình tiếp tay cho mỡ máu và đường huyết tăng cao, dẫn đến những biến chứng nguy hiểm về tim mạch và gan.
