Theo thông tin từ gia đình, NSND Vũ Thị Kim Dung – người được mệnh danh là “giọng ngâm thơ vàng” – đã trút hơi thở cuối cùng vào lúc 13h15 tại Cộng hòa Séc, hưởng thọ 80 tuổi. Bà là một trong những giọng ngâm thơ tiêu biểu của Việt Nam, gắn bó sâu sắc với chương trình “Tiếng thơ” của Đài Tiếng nói Việt Nam suốt hơn nửa thế kỷ.
Hành trình nghệ thuật
Sinh năm 1945 tại Nam Định, nghệ sĩ Kim Dung bén duyên với nghệ thuật khi trúng tuyển vào Đoàn Cải lương Trung ương năm 16 tuổi. Sau nhiều trải nghiệm, bà chọn ngâm thơ – một bộ môn ít người theo đuổi, không có trường lớp đào tạo bài bản nhưng đòi hỏi cảm thụ tinh tế và kỹ thuật biểu cảm đặc biệt.
Những năm 1960–1970, cùng với các giọng ngâm như Châu Loan, Linh Nhâm, Kim Cúc, Trần Thị Tuyết…, Kim Dung góp phần tạo nên bản sắc riêng cho chương trình “Tiếng thơ” trên sóng VOV. Bà đặc biệt nổi tiếng khi thể hiện các bài thơ trong Nhật ký trong tù của Chủ tịch Hồ Chí Minh, từng biểu diễn hàng trăm lần trong và ngoài nước.
Bà từng chia sẻ: “Giọng ngâm là để chắp cánh cho thơ. Khi ngâm một bài thơ, phải làm sao để người nghe không chỉ hiểu mà còn cảm nhận được cái hồn, cái tình trong từng câu chữ.”
Cống hiến cho phát thanh và thơ ca
Là cộng tác viên của Phòng phát thanh binh – địch vận (Tổng cục Chính trị), những bài thơ do Kim Dung ngâm được phát qua sóng radio, góp phần lay động và cảm hóa đối phương. Sau này, bà chính thức công tác tại Đài Tiếng nói Việt Nam, gắn bó với nơi đây cho đến tận cuối sự nghiệp.
Bà nhớ lại: “Phòng thu là nơi tôi gắn bó từ thời trẻ, nơi giọng ngâm của mình được vang lên với đầy đủ âm sắc. Đó là không gian ấm áp, nơi hội tụ những người yêu phát thanh.”
Trong ký ức của bà, chiến tranh luôn in đậm. Có lần, bà đạp xe gần 40km từ điểm sơ tán ở chùa Thầy về Hà Nội để ngâm thơ phục vụ đoàn dũng sĩ miền Nam. Trên đường quay lại, bà chứng kiến Khâm Thiên vừa bị bom tàn phá. “Cảnh tượng tan thương ấy khiến chúng tôi càng ý thức sâu sắc rằng, mỗi buổi ‘Tiếng thơ’ lên sóng phải truyền tải được cả nỗi đau, mất mát của chiến tranh,” bà chia sẻ.
Đam mê không ngừng nghỉ
Ngay cả khi đất nước hòa bình, nghệ sĩ Kim Dung vẫn miệt mài đi biểu diễn khắp mọi miền, bất kể nắng mưa. Bà đồng hành cùng nhiều nhà thơ, nhà văn như Hoàng Như Mai, Hà Minh Đức, Trần Quốc Vượng, Nguyễn Bùi Vợi, Vũ Quần Phương…, mang thơ ca đến gần hơn với công chúng.
Đối với bà, ngâm thơ không chỉ là một màn trình diễn mà còn là cách sống, cách cảm và truyền cảm. “Một bài thơ hay, nếu ngâm sai có thể làm mất đi tinh thần của nó. Tôi luôn cố gắng hiểu rõ hoàn cảnh ra đời bài thơ, ý đồ tác giả, để ngâm bằng cả tâm hồn mình,” bà từng tâm sự.
Trong số những tác phẩm gắn bó, bà đặc biệt tâm đắc với Nhật ký trong tù của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Bà từng ngâm trọn bộ tác phẩm, thu thanh và gửi tặng Khu di tích Kim Liên như một món quà tri ân.
Truyền lửa cho thế hệ sau
Sau khi nghỉ hưu, bà sang Cộng hòa Séc sống cùng con cháu, nhưng vẫn tiếp tục ngâm thơ trong các sự kiện cộng đồng. Đồng thời, bà dành tâm huyết truyền nghề cho thế hệ trẻ tại Cung Văn hóa Hữu nghị Việt – Xô, tại lớp học riêng, trong đó có con gái – ca sĩ Thu Hương.
“Tôi dạy con ngâm thơ Bác từ nhỏ. Có lần, cháu còn được vào Phủ Chủ tịch ngâm thơ cho Bác Hồ và các lãnh đạo nghe,” bà kể.
Những năm gần đây, sau khi người bạn đời qua đời, bà về nước thường xuyên hơn. Năm 2023, trước khi chính thức nhận danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân, bà tham dự chương trình giao lưu “Tiếng thơ sóng bước cuộc đời” do VOV6 tổ chức. Tại đó, giọng ngâm của bà vẫn vang lên đầy cảm xúc, khiến khán giả không khỏi bồi hồi.
Giọng ngâm thơ vàng ấy giờ đã tắt, nhưng những gì NSND Kim Dung để lại vẫn sống mãi trong lòng người yêu thơ ca và nghệ thuật.
