Theo dược sĩ Hussain Abdeh, giám đốc của hiệu thuốc trực tuyến Medicine Direct (Anh), có một loại cá có thể làm tăng nguy cơ UT nếu tiêu thụ thường xuyên, đó là cá ướp muối. Loại thực phẩm này đã được xếp vào nhóm gây UT cấp độ 1.

Tại sao cá ướp muối lại tăng nguy cơ UT?

Cá ướp muối, một phương pháp bảo quản truyền thống phổ biến ở nhiều khu vực trên thế giới, có thể sản sinh ra các chất gây UT. Dược sĩ Abdeh cho biết rằng, khi tiêu thụ cá ướp muối, chúng ta đang tiếp xúc với hàm lượng nitrit cao. Nitrit khi vào dạ dày có thể biến thành nitrosamine, một chất có khả năng gây đột biến ADN và làm tăng nguy cơ mắc UT vòm họng.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng người dân ở những khu vực có tỷ lệ UT vòm họng cao, như Trung Quốc, có nồng độ nitrosamine trong nước tiểu cao hơn so với các khu vực khác. Một nghiên cứu tại Hong Kong đã phát hiện ra rằng, người dân thuộc bộ tộc Tanka, những người tiêu thụ nhiều cá ướp muối hơn, có tỷ lệ mắc UT vòm họng cao hơn so với những người sống trên đất liền. Tuy nhiên, khi giảm lượng cá ướp muối, tỷ lệ UT vòm họng trong cộng đồng này cũng giảm.

Đặc biệt, những người tiêu thụ cá ướp muối từ khi còn nhỏ, dưới 10 tuổi, có nguy cơ mắc UT vòm họng cao hơn rất nhiều. Ngoài ra, những người có tiền sử nhiễm virus Epstein-Barr (EBV) hoặc có gia đình từng mắc UT vòm họng cũng có nguy cơ cao khi tiêu thụ cá ướp muối. Virus EBV có thể kết hợp với các hợp chất trong cá ướp muối, kích thích sự phát triển của tế bào UT.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã công nhận cá ướp muối là chất gây UT nhóm 1 từ năm 1992. Ngoài UT vòm họng, cá ướp muối còn có thể làm tăng nguy cơ mắc các loại UT khác như UT dạ dày và UT thực quản.

Một số loại cá phổ biến thường được ướp muối để bảo quản hoặc chế biến món ăn, nhưng nếu tiêu thụ quá nhiều có thể gây hại cho sức khỏe, đặc biệt là làm tăng nguy cơ UT. Các loại cá này bao gồm:

Cá mắm: Đây là món ăn truyền thống rất phổ biến ở Việt Nam và các nước Đông Nam Á. Tuy nhiên, cá mắm thường chứa một lượng muối rất cao, nếu ăn nhiều có thể gây hại cho thận và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

Cá thính: Cá thính là một món ăn phổ biến trong nhiều gia đình, đặc biệt là trong các bữa cơm miền Bắc. Cá thính, giống như các loại cá khác, thường được ướp muối để bảo quản và tạo hương vị đặc trưng. Tuy nhiên, cá thính cũng chứa một lượng muối rất cao, và nếu tiêu thụ quá nhiều, có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe, đặc biệt là làm tăng nguy cơ mắc UT vòm họng, bệnh huyết áp cao, và các vấn đề về tim mạch. Để giảm thiểu tác hại của muối, bạn nên hạn chế việc ăn cá thính quá thường xuyên hoặc ngâm và rửa kỹ trước khi sử dụng.

Với cá thính, giống như các loại cá ướp muối khác, bạn có thể giảm lượng muối dư thừa bằng cách ngâm cá trong nước lạnh hoặc nước muối loãng trước khi chế biến.

Ngoài ra, việc thay thế cá thính bằng các món ăn khác, chẳng hạn như cá tươi nướng hoặc hấp, sẽ giúp bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Cá cơm: Cá cơm sau khi ướp muối và phơi khô cũng là món ăn được nhiều người ưa chuộng. Tuy nhiên, do hàm lượng muối cao trong cá cơm khô, việc tiêu thụ quá nhiều có thể làm tăng huyết áp và gây nguy cơ bệnh lý tim mạch.

Cá trích: Cá trích sau khi ướp muối và bảo quản trong môi trường khô cũng chứa một lượng muối rất cao, dễ gây ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch và thận nếu tiêu thụ lâu dài.

Cá hồi xông khói: Cá hồi ướp muối và xông khói là món ăn phổ biến, nhưng cũng cần lưu ý vì trong quá trình chế biến, cá hồi thường được tẩm nhiều muối, điều này có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về tim mạch và huyết áp.

Cá thu: Mặc dù cá thu rất giàu omega-3, nhưng nếu được ướp muối hoặc chế biến thành các món khô, sẽ làm gia tăng lượng natri trong cơ thể, dễ dẫn đến các vấn đề về huyết áp và tim mạch.

Khuyến cáo về việc hạn chế muối khi ướp cá

Mặc dù các món cá ướp muối rất thơm ngon và dễ chế biến, nhưng bạn nên hạn chế việc sử dụng quá nhiều muối trong quá trình ướp cá. Dưới đây là một số lời khuyên giúp giảm thiểu nguy cơ do muối gây ra:

Giảm lượng muối khi ướp: Nếu bạn yêu thích cá ướp muối, hãy giảm bớt lượng muối sử dụng trong quá trình ướp và chế biến. Có thể thay thế một phần muối bằng các gia vị tự nhiên như tỏi, gừng, chanh hoặc các loại thảo mộc để tăng hương vị mà không làm tăng lượng natri.

Ngâm và rửa kỹ cá: Sau khi ướp muối, hãy ngâm và rửa cá kỹ bằng nước sạch để giảm bớt lượng muối dư thừa. Bạn có thể ngâm cá trong nước muối loãng hoặc nước lạnh để loại bỏ bớt muối.

Chế biến tươi sống: Thay vì ăn các món cá đã ướp muối, hãy thử chế biến cá tươi sống, như cá hấp hoặc nướng, để bảo vệ sức khỏe mà vẫn giữ được hương vị thơm ngon.

Cung cấp nhiều rau xanh và trái cây: Để cân bằng chế độ ăn, hãy bổ sung thêm nhiều rau xanh và trái cây vào bữa ăn, giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của việc ăn quá nhiều muối và cung cấp đầy đủ vitamin và khoáng chất cho cơ thể.

Bằng cách giảm lượng muối trong chế độ ăn, bạn sẽ góp phần bảo vệ sức khỏe, đặc biệt là giảm nguy cơ mắc UT và các bệnh lý tim mạch.

Lời khuyên cho những người yêu thích cá ướp muối

Cá ướp muối là món ăn quen thuộc trong các bữa cơm, nhưng tiêu thụ quá nhiều có thể tiềm ẩn nguy cơ UT. Nếu bạn yêu thích món cá ướp muối, hãy giảm bớt lượng tiêu thụ, đặc biệt là đối với trẻ em và những người có nguy cơ cao như có tiền sử gia đình mắc UT vòm họng. Việc thay thế cá ướp muối bằng các món ăn tươi ngon khác sẽ giúp bảo vệ sức khỏe của bạn và gia đình.

Nếu vẫn muốn ăn cá ướp muối, bạn chỉ nên ăn tối đa 2 – 3 lần mỗi tháng. Khi chế biến, hãy ngâm rửa kỹ để giảm bớt lượng muối và nitrit tồn dư.