Theo Đời sống pháp luật, giữa những dãy chung cư cao tầng và các tòa văn phòng phủ kính xanh hiện đại, nhiều du khách khi đặt chân đến Hong Kong (Trung Quốc) thường đặt cùng một câu hỏi: Vì sao một trong những đô thị tân tiến nhất châu Á vẫn tràn ngập giàn giáo… bằng tre? Chỉ cần đi ngang qua các công trình xây dựng hay sửa chữa, người ta dễ dàng bắt gặp những thân tre đan dày đặc ôm trọn mặt ngoài tòa nhà, tạo thành một lớp khung mỏng nhưng kéo dài từ tầng trệt lên đến tận đỉnh.
Trong khi nhiều quốc gia đã chuyển hoàn toàn sang thép hoặc nhôm, tre — vật liệu tưởng như chỉ còn trong ký ức xưa — vẫn là hình ảnh quen thuộc ở Hong Kong. Vì sao vậy?
Vì sao giàn giáo tre vẫn được ưa chuộng?
Theo South China Morning Post (SCMP), tre từng là vật liệu xây dựng phổ biến khắp châu Á, nhưng Hong Kong là số ít nơi duy trì nó đến tận ngày nay. Lý do đầu tiên nằm ở đặc tính của tre: nhẹ, dẻo, dễ uốn và dễ vận chuyển. Trong một thành phố đông đúc, đường sá chật chội, giàn giáo kim loại cồng kềnh thường gây bất tiện. Ngược lại, tre có thể được chở bằng xe máy, kéo tay hoặc vận chuyển thủ công vào từng con hẻm nhỏ.
Về kỹ thuật, tre có tỷ lệ “độ bền trên trọng lượng” (strength-to-weight ratio) cao, cho phép khung giàn giáo bám chắc vào bề mặt tòa nhà với độ linh hoạt lớn. Các thân tre được buộc bằng dây nylon chuyên dụng thay vì ốc vít hay máy móc hiện đại, nhưng vẫn tạo thành cấu trúc ổn định. Sự linh hoạt này đặc biệt hữu ích khi thi công ở những tòa chung cư có mặt ngoài gồ ghề, thiết kế phức tạp hoặc những vị trí mà giàn giáo kim loại khó tiếp cận.
Một ưu điểm lớn khác là chi phí. Tre phát triển nhanh, dễ khai thác và rẻ hơn nhiều so với thép. Với một thành phố mỗi năm có hàng trăm tòa nhà cần bảo trì, chống thấm, thay kính hoặc sơn sửa, việc dùng tre giúp tiết kiệm đáng kể cho nhà thầu.
Theo ArchDaily, tre còn bền vững hơn nhờ khả năng tái sử dụng nhiều lần và có thể tận dụng lại cho các công trình nhỏ sau khi tháo dỡ.
Không thể bỏ qua yếu tố truyền thống. Nghề dựng giàn giáo tre tại Hong Kong đòi hỏi tay nghề cao, thường phải học nhiều năm mới thành thục. Mỗi nút buộc, mỗi điểm chịu lực đều dựa vào kỹ nghệ thủ công được truyền qua nhiều thế hệ. Vì vậy, giàn giáo tre không chỉ là vật liệu xây dựng mà còn là một phần di sản văn hóa – một biểu tượng quen thuộc của thành phố.
Tình trạng hiện nay: Phổ biến nhưng đứng trước nhiều thách thức
Dù vẫn thường xuyên xuất hiện trong xây dựng, giàn giáo tre không còn giữ vị thế “áp đảo” như trước. Theo SCMP, tre vẫn được sử dụng rộng rãi khi sửa chữa ngoại thất các tòa chung cư cao tầng, thay gạch, thay kính hoặc lắp điều hòa. Những tòa 20–40 tầng phủ kín mạng giàn tre cùng lớp lưới xanh đã trở thành hình ảnh quen thuộc.
Tuy nhiên, vật liệu hiện đại đang gây sức ép lớn. Tre là vật liệu tự nhiên nên không đồng nhất như thép. Để đáp ứng tiêu chuẩn an toàn ngày càng khắt khe, nhiều nhà thầu đã chuyển sang mô hình “lai” — kết hợp tre với khung kim loại để tăng khả năng chịu lực. Những tòa nhà sử dụng nhiều kính cũng ngày càng ưu tiên giàn giáo kim loại vì độ ổn định cao và dễ kiểm soát.
Nguồn nhân lực cũng là thách thức lớn. Nghề dựng giàn giáo tre đòi hỏi sự gan dạ, khéo léo và chính xác tuyệt đối. Thế hệ trẻ lại ít muốn theo nghề do mức độ rủi ro cao, trong khi lực lượng thợ lão luyện đang ngày càng giảm. Điều này làm dấy lên lo ngại về nguy cơ mai một của nghề truyền thống.
Tranh luận sau thảm họa cháy tại Tai Po
Mới đây, vụ hỏa hoạn nghiêm trọng tại khu dân cư Tai Po khiến hàng loạt chung cư chìm trong biển lửa, với số nạn nhân thương vong ước tính lên đến hàng ngàn người. Tại thời điểm xảy ra cháy, các tòa nhà đều được bao phủ bởi giàn giáo tre phục vụ sửa chữa.
Nhiều tờ báo địa phương nhận định hệ thống giàn giáo tre cùng lớp lưới nylon bao quanh có thể là yếu tố khiến ngọn lửa lan nhanh bất thường. Tre vốn là vật liệu dễ cháy, trong khi lưới nylon càng làm tốc độ cháy lan tăng mạnh khi gặp gió lớn và thời tiết khô hanh.
Sự việc này đã làm dấy lên tranh luận về mức độ an toàn của việc tiếp tục sử dụng giàn giáo tre tại các khu đô thị dày đặc, nhất là trong mùa khô hoặc các công trình cải tạo quy mô lớn.
